Papież awangardy w MN

unnamed

Papież awangardy. Tadeusz Peiper w Hiszpanii, Polsce, Europie

Muzeum Narodowe w Warszawie
28 maja – 6 września 2015

Wystawa prezentuje artystyczne relacje awangardowej sztuki i literatury początków XX wieku, za punkt odniesienia przyjmując twórczość Tadeusza Peipera, wybitnego poety, krytyka i teoretyka sztuki.

Tadeusz Peiper znany jest w Polsce jako najbardziej prominentna postać środkowoeuropejskiej awangardy i założyciel czasopisma „Zwrotnica” (1922). Zwany „papieżem awangardy“ Peiper skierował polską kulturę na tory nowoczesności.

Niewiele osób wie o jego związkach ze środowiskiem awangardy hiszpańskiej i hiszpańskojęzycznej. Lata 1915–1920 spędził Peiper w Madrycie, w otoczeniu silnie związanym z hiszpańskim ultraizmem. W tym czasie w stolicy Hiszpanii, mieście tętniącym życiem, skupiającym międzynarodowe środowisko artystów i intelektualistów z Europy i Ameryki Południowej, przebywali Robert i Sonia Delaunay, Guillermo de Torre, Vicente Huidobro, rodzeństwo Jorge Luis i Norah Borges, Rafael Barradas, a także Polacy – Józef Pankiewicz, Jan Wacław Zawadowski i związani z ultraistami Władysław Jahl oraz Marian Paszkiewicz.

Peiper – debiutujący jako autor szkiców literackich i dziennikarz wiodących czasopism („El Sol”, „La Lectura”, „España” i „La Publicidad”) – utrzymywał także kontakty z Manuelem Azañą czy José Ortegą y Gassetem. Po powrocie do ojczyzny, bogaty w doświadczenia wielokulturowego Madrytu, w ciągu zaledwie jednego roku przestawił bieg polskiej awangardy z – jak sam określił – futurystyczno-kubistycznych manowców na nowe tory racjonalnej poetyki i estetyki.

Na łamach „Zwrotnicy“ opublikował słynny manifest Miasto. Masa. Maszyna, w którym zawarł postulaty organicznej budowy dzieła, współgrającej ze strukturą społeczną i urbanizacją, uznania związków estetyki i ekonomii oraz przewartościowania znaczenia techniki dla twórczości. Zdefiniował wizję społeczeństwa nowoczesnego, w którym technologia zostanie podporządkowana woli i potrzebom człowieka. Odegrał tym samym niebagatelną rolę w kształtowaniu kultury literackiej i artystycznej Dwudziestolecia. Nadał kierunek dlaszemu rozwojowi dróg polskiej
awangardy.

Autorzy wystawy w Muzeum Narodowym w Warszawie poprowadzą widza przez Paryż 1914 roku, kosmopolityczne, artystyczno-literackie środowisko Madrytu lat 1915–21, poprzez formistyczny i futurystyczny Kraków ku awangardowym utopiom artystycznym i cywilizacyjnym lat 20. XX wieku aż po ich kres i narastanie katastrofizmów poprzedzających wybuch II wojny światowej.

Pokażą towarzyszący tym procesom żywiołowy rozwój komunikacji i kultury masowej. Jednym z założeń ekspozycji jest ukazanie artystycznych aliansów i efektów współpracy Peipera z wybitnymi twórcami awangardowymi. W „Zwrotnicy” publikowali Władysław Strzemiński i Kazimierz Malewicz; książki i poezje Peipera ilustrowali Juan Gris, Mojżesz Kisling, Fernand Léger i inni. Pokazane zostaną obrazy, grafiki, rzeźby twórców europejskiej awangardy: obok prac wspomnianych już Malewicza, Grisa, Légera, Strzemińskiego – dzieła Witolda Kajruksztisa, Francisco Boresa, Alberta Gleizesa, Louisa Marcoussisa, Leona Chwistka, Tytusa Czyżewskiego, Tymona Niesiołowskiego, Leona Dołżyckiego, Henryka Stażewskiego, Katarzyny Kobro, Marka Włodarskiego, Mieczysława Bermana. Towarzyszyć im będzie prezentacja awangardowych wydawnictw i filmów. Usłyszmy wybrane utwory muzyczne kompozytorów hiszpańskich, francuskich i polskich.

Muzeum Narodowe w Warszawie zaprezentuje ponad 270 eksponatów, w tym obrazy, grafiki i publikacje z kilkudziesięciu kolekcji zagranicznych i polskich. Wśród nich znalazły się: Kunsthalle Mannheim, paryskie Centre Pompidou, madryckie Muzeum Narodowego Centrum Sztuki Królowej Zofii, Hiszpańska Biblioteka Narodowa i Biblioteka Pałacu Królewskiego w Madrycie oraz Litewskie Muzeum Sztuki w Wilnie. Obiekty pochodzą także z polskich zbiorów publicznych, w tym z muzeów narodowych w Krakowie, Poznaniu, Warszawie, Wrocławiu,

Muzeum Sztuki w Łodzi i Zamku Królewskiego w Warszawie oraz wielu kolekcji prywatnych. Wystawa przygotowana wspólnie z hiszpańskim środowiskiem kulturalnym, w którym niegdyś aktywnie działał Peiper, podkreśli artystyczne i kulturalne związki obu krajów. Od października 2015 roku do stycznia 2016 roku będzie prezentowana w Real Academia de Bellas Artes de San Fernando w Madrycie.

Kuratorzy wystawy: dr Piotr Rypson we współpracy z Moniką Poliwką i Juanem Manuelem Bonetem.

Wystawę dofinansowano ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Wyłącznym Mecenasem wystawy jest PKO Bank Polski.

Dodaj do zakładek Link.

Komentarze są wyłączone.