STOLICA, nr 11-12/2024
Stolica do kupienia w kioskach, empikach, DSH, placówkach Poczty Polskiej, na niektórych stacjach benzynowych i w prenumeracie.
SPIS TREŚCI STOLICA nr 11-12/2024
WARSZAWA WSPÓŁCZESNA
6 strona: Od krytyki po zachwyt – Jerzy S. Majewski o gmachu Muzeum Sztuki Nowoczesnej
Śledząc doniesienia prasowe i media społecznościowe z ostatnich dni, można odnieść wrażenie, że nic tak nie rozpalało mieszkańców Warszawy jak właśnie otwarcie Muzeum. […] Media aż kipią od komentarzy i ocen architektury budynku. Najczęściej miażdżących. Zresztą nie wszyscy krytycy ograniczali się do wyrażenia opinii. Niektórzy wychodzili z własnymi propozycjami.
10 Marzenia i rzeczywistość – jak zmieniały się wizje dla Warszawy – Norbert Piwowarczyk
Zacząłem od odkurzenia dawno zapomnianych folderów na dyskach z kopiami zapasowymi plików […] Początek lektury nie był obiecujący. Szybko znalazłem potwierdzenie, że moje wyczucie estetyki przeszło długą drogę […] Cokolwiek nie pisać o stojących obecnie biurowcach, są bezsprzecznie lepsze niż to, co pierwotnie planowali w tym miejscu inwestorzy.
HISTORIA
14 Na zawsze pozostali na Mazowszu – Jerzy S. Majewski przypomina cmentarze z czasu I wojny światowej
Nie licząc Kalisza, Tarnowa czy Przemyśla, bezpośrednie działania wojenne praktycznie ominęły większe miasta na ziemiach polskich, zaś w rezultacie klęski wszystkich trzech państw zaborczych nasz kraj odzyskał niepodległość. Zapominamy jednak, że walki toczone w rejonie Warszawy od jesieni 1914 r. po lato następnego roku pociągnęły za sobą śmierć setek tysięcy żołnierzy, zaś w mundurach zaborczych armii naprzeciwko siebie stali też Polacy.
20 A może byśmy tak, najmilsza, wpadli na dzień do Ciechanowa? – oprowadza Nina Matczak
Podczas wizyty w Ciechanowie koniecznie zobaczyć trzeba wieżę ciśnień przy ul. Płockiej 34, zaprojektowaną przez Jerzego Michała Bogusławskiego w 1972 r. Obiekt został uznany przez portal The World Geography za jedną z najbardziej niezwykłych wież na świecie. Wieża długo niszczała, aż w 2017 r. rozpoczęto jej rewitalizację, a w powstałych budynkach obok założono Park Nauki Torus.
28 Powojenne wnętrza Starego Miasta Adrian Sobieszczański
Projekty nowych wnętrz powierzano różnym artystom, co owocowało urozmaiconymi, niepowtarzalnymi lokalami, nierzadko o bardzo ciekawych efektach plastycznych. Niepoślednią rolę wśród lokali użyteczności publicznej odgrywały punkty gastronomiczne, z których część otrzymała bardzo duże powierzchnie, co uzyskiwano przez łączenie pomieszczeń na tych samych kondygnacjach w sąsiadujących ze sobą kamienicach. W taki sposób zrealizowano np. przestronne wnętrza dwóch staromiejskich restauracji: Pod Bazyliszkiem oraz Pod Krokodylem.
36 Kiedyś to były zimy… – Warszawa na starych pocztówkach
38 Drewno z kamienia, czyli Zima w Ogrodzie Saskim – Marta Gawryluk
Najlepiej oglądać ją, kiedy słońce pada z prawej strony figury – wówczas cienie gromadzą się w załamaniach płaszcza, a prawa noga mężczyzny wyraźnie kontrastuje z ciemniejszym tłem. W południe idealnie eksponowane są zarówno forma, jak i głębokie cienie, które wydobywają detale tkaniny, czyniąc Zimę jednym z najdoskonalszych dzieł w Ogrodzie.
44 Co dalej z pałacami Saskim i Brühla? – Jerzy S. Majewski pyta architektów z pracowni WXCA
Duża masa przy niewielkich oknach zapewnia większą izolacyjność termiczną gmachu, bo ogranicza straty ciepła zimą i mniejsze przegrzewanie latem. Dawny kształt zawiera w sobie duży potencjał i współczesną mądrość. Rozumiejąc logikę kompozycji budynku, łatwiej dostrzec ukryte w nim piękno.
50 Kręte ścieżki Reymonta – o nobliście inaczej Piotr Łopuszański
Szczygielska, dowiedziawszy o romansie kochanka z inną, poszła do klasztoru. Reymont komentował: „Biedne, ogłupione dziecko. Zamknęła się w klasztorze, bo powiedzieli jej, że nie byłoby błogosławieństwa bożego z nami, bo ja jestem bezbożnik, ateusz, diabeł”.
58 O Solcu zapomnianym – Lech Królikowski
Osada Solec, położona bezpośrednio nad rzeką, rozwijała się i bogaciła dzięki Wiśle, ale także ulegała zniszczeniom w rezultacie jej wylewów. Fakt ciągłego narażenia na zniszczenia w wyniku kolejnych powodzi spowodował, że prawie nie inwestowano w solidniejsze budowle, za wyjątkiem obiektów przemysłowych, dla których bliskość rzeki była korzystna ze względów transportowych i technologicznych.
62 Wisła pełna skarbów – z Hubertem Kowalskim o wiślanych wydobyciach rozmawia
Katarzyna Komar-Michalczyk
Pracowaliśmy bez przerwy, w kolejnych sezonach, od 2009 do 2019 r. Nawet kiedy poziom wody nie był zbyt niski, sprawdzaliśmy, czy coś się nie pojawia. Zresztą – i tu większość czytelników może być zaskoczona – niski stan wody nie zawsze jest ułatwieniem w wydobywaniu zatopionych przedmiotów. Brak wody uniemożliwia wypłynięcie w pewne miejsca. Woda odsłania niektóre elementy, ale pozostałe są nadal zakopane i niewidoczne, trzeba je wygrzebywać z piachu, żwiru, mułu…
KULTURA
67 Karnet teatralny – Jakbyś wygnał świat – Tomasz Miłkowski
68 Notatnik Warszawski
73 Miasto fantastyczne – z Jakubem Żulczykiem rozmawia Paweł Dunin-Wąsowicz
Nikt chyba dziś już nie myśli, że chce być wielkim pisarzem. Pół żartem, pół serio powiem, że gdybym chciał, to mógłbym zarabiać więcej pieniędzy niż teraz, tyle co Mróz albo Chmielarz. Ale musiałoby mi na tym bardzo zależeć i musiałbym jednak coś poświęcić. I mieć umiejętność, której nie mam i z której bynajmniej się nie natrząsam – napisania cyklu 10-15 książek z tym samym bohaterem. Ja bym się pochlastał w połowie drugiej takiej, z nudów.
78 Stolica czyta
90 Warszawska wycieczka na wystawy paryskie w 1900 r. – Wojciech Lipczyk
Powiadomiony o „Najwyższej aprobacie” Godebski przyjechał do Warszawy i z entuzjazmem podpisał z Komitetem umowę na „wzniesienie w Warszawie pomnika Mickiewicza”. Wyrzeźbioną w Carrarze figurę zdecydował się przekazać odlewni Pietra Lippiego w Pistoi, specjalizującej się w niezwykle dokładnej, ale też trudnej i ryzykownej (zwłaszcza przy odlewaniu pomników) metodzie „na wosk tracony”, opracowanej i stosowanej już w starożytności.
84 Hotel dla uratowanych z przemytu zwierząt
90 Żurek na płuckach – bar Oaza na Pradze przypomina Tatiana Hardej
92 Czarna wdowa – Przemysław Śmiech
93 „Warszawą po Warszawie” – Jacek Fedorowicz
94 Dwór na Wyczółkach – Patrycja Jastrzębska
