Wychowawczyni
Jarosław Górski
Stefania Wilczyńska była współtwórczynią domu sierot z ulicy Krochmalnej w Warszawie, placówki wychowawczej unikalnej nie tylko w skali Polski. Prowadziła ją razem z Januszem Korczakiem aż do swej śmierci z wychowankami i wychowawcami w komorze gazowej w 1942 r. System pedagogiczny domu sierot był dziełem Korczaka i z jego nazwiskiem miejsce to skojarzone zostało na trwałe. Jednak rola Wilczyńskiej w życiu instytucji i jej wychowanków była tak wielka, że choć wypada pozostać przy określeniach „Korczakowska pedagogika”, „Korczakowski system wychowawczy”, to jednak dom sierot z Krochmalnej powinno się nazywać zakładem Wilczyńskiej i Korczaka.
Magdalena Kicińska w książce Pani Stefa przedstawia niezwykłą postać, nie ukrywając swojego dla niej podziwu, ale jednocześnie nie omijając całej złożoności jej postępowania. Jest więc Wilczyńska wspaniałą, autentycznie kochającą wychowawczynią, ale nie brak też w jej życiu momentów, kiedy swojej pracy ma serdecznie dosyć i kiedy ją porzuca, aby po raz kolejny odkryć, że nie może się bez niej obejść. Mimo że autorka biografii niejednokrotnie próbuje się wczuć w swoją bohaterkę, niełatwe relacje – i prywatne, i zawodowe – z Korczakiem pokazuje niezwykle rzeczowo, unikając sensacji i domysłów. Życie Wilczyńskiej – nieustanne przebywanie z dziećmi w domu sierot, brak szerszych znajomości czy intensywniejszych relacji w kręgach elit politycznych i artystycznych – pozwoliło autorce biograficznego reportażu stworzyć pełny i przekonujący obraz praktyki Korczakowskiego systemu.
Książkę Pani Stefa można zaproponować adeptom dziennikarstwa, ponieważ równie dużo miejsca co dziejom bohaterki poświęca autorka samemu dochodzeniu do prawdy o Wilczyńskiej. Reportaż Kicińskiej odsłania warsztat biografa docierającego do coraz to nowych źródeł. To opowieść o niekończących się wędrówkach po archiwach, o korespondencji i rozmowach ze stulatkami – ostatnimi żyjącymi wychowankami i znajomymi pani Stefanii. Kicińska zostawia swoją książkę niejako otwartą – mówi, co o Wilczyńskiej udało się ustalić, a czego wciąż nie wiadomo.
Magdalena Kicińska, Pani Stefa, wyd. Czarne, Wołowiec 2015
